Şarkı Söyleyen Piranalar
Balıkların çoğu eş bulmak, uyarı sinyalleri yaymak, yaşam alanını korumak veya sürüyü bir arada tutmak için bilinçli olarak özel sesler çıkarırlar. Bazılarıysa yüzme keseleriyle adeta şarkı söylerler bunların en bilinenleri kırmızı karınlı piranalardır (Pygocentrus nattereri).
Graz Üniversitesi’ndeki bir grup araştırmacı, iki yıldır tropikal sulardaki yırtıcı balıkları incelediler. Araştırmanın amacı evrimin bu balıklarda nasıl geliştiği, sinir sistemlerini nasıl etkilediğiydi. Yapılan araştırmanın bir sonucu da piranaların nasıl şarkı söylediğini bulmak oldu.
Piranalarda, çift taraflı sonik kasların kasılmasının neden olduğu yüzme kesesi duvarının titreşimi yoluyla sesler üretilir. Başlangıçta yavaş hareketler için şekillendirilmiş bir nöromüsküler (kasları, sinirleri ya da sinir-kas kavşağını etkileyen bir grup sistem) sistemden, yüksek bir kasılma hızı gerektiren bir sisteme evrimleşmiştir. Erken dönemlerde bu sistem yüzme/hareket için kullanılıyordu.
Anlaşıldığı üzere evrim sürecinde, hareket için gerekli olan yavaş ve değişken için gerekli olan sinirsel ağ, kademeli olarak kasların çok hızlı ve eş zamanlı kasılıp gevşemesini sağlayan sinirsel bir ağa dönüşmüştür.
Yapılan araştırmalar sonucu, sırt omuriliğindeki bu sinir ağı ses üretimi için gerekli olan kendi hareket kontrolünü geliştirdiğini göstermiştir. Evrimsel olarak gelişen bu sinir ağı aynı zamanda omurgalı hayvanlarda da etkisini göstermiştir. Örneğin spinal nöronlardaki sinirsel yapının değişmesi, farelerin zıplayarak yürümesine neden olduğu da anlaşılmıştır.
Yazan: Bilge KAPLAN
Bir yanıt bırakın