Şaşırtan Çalışma: Evrenimiz de Isınıyor
Evreninimiz ilk zamanlarında yani büyük patlamadan hemen sonra milyarlarca derecelik sıcaklığa ulaşmıştı. Daha sonra solmaya başladığında ilk atom çekirdekleri daha sonra da atomlar oluşmaya başladı. Evren o zamandan günümüze genişlemeye devam ediyor. Günümüzde de geçerli olan teoriye göre bu genişleme devam edecek ve madde yoğunluğu ve sıcaklık düşecek. Böylelikle evren en sonunda soğuk ve boş kalacaktı.
Fakat son yapılan çalışmayla ortaya farklı bir durum çıktı. Bu sokma oluşana dek bir süreç kozmik sormaya etki ediyor. Maddenin kütleçekimine bağlı olarak bir arada olan yıldızları, galaksileri ve galaksi kümelerini oluşturuyor. Kendi kütleçekimi ile gazoz ve karanlık madde birbirlerini çekerek hızlanıyorlar. Bunu tıpkı Dünyamıza düşen bir meteorun hızlanması gibi düşünebiliriz. Ve bu durumdan dolayı bu süreçte kozmik yapılar ile sıcaklık ortaya çıkıyor.
Bu çekim o kadar fazla ki sürekli daha fazla gaz ısınıyor. Evrendeki yapı oluşumundaki ısıtıcı yan etki, 2019 yılında Nobel Fizik Ödülü’nü almış Hames Peebles tarafından ortaya atılmıştır. Konu üzerinde çalışma yapan Yi-Kan Chiang ve ekibi kütle çekimine bağlı madde çöküşünün evreni ne kadar ısırığını hesapladılar. Bu hesaplamada “kızgın” maddenin enerjinin bir kısmını, kozmik arka plandaki fotonlara yansıtması prensibinden yararlandılar.
Gazlar, galaksiler ve galaksi kümeler mikrodalga kozmik arkaplanda ince izler bırakıyorlar. (Sunjajew-Seldowitch etkisi) Bu izler Avrupa’da yer alan Planck Uyduları ile okunabiliyor. Ama evrenin termik enerji yoğunluğunu bilmek isteyen bilim insanları, ön plandaki maddelerin bizlere ne kadar yakın olduklarını da bilmeleri gerekiyor. Bilim insanları bunun için Planck uyudularını, IRAS enfraruj uydularını ve Sloan Digital Sky Survey uydularının kızıla kayma verlerini değerlendirdiler. Bu veriler yakın uzaydaki enerji yoğunluğunun yanında, 10 milyar yıl öncesindeki maddelerin de hesaplanmasına yardımcı oluyor.
Elde edilen sonuçlara göre günümüzde evren sıcaklığı 2 milyon kelvin kadar. 10 milyar yıl öncesine oranla 10 kat fazla. 10 milyar yıl öncesinden günümüze termik enerji yoğunluğu ciddi bir oranda armış durumda. Bu sıcaklığın %70’i z=1 kırmızıya kayma içerisinde, yani evrenimizin günümüzden neredeyse yarı yarıya küçük olduğu zamanda gerçekleşmiş.
Bu kozmik sıcaklığın büyük bir kısmı termometreyle değil, atom ve moleküllerin sahip olduğu enerji miktarı ile tespit ediliyor.
Araştırmayı yapan bilim insanlarına göre bu ısınma belli bir süre daha böyle devam edecek. Yani yeni yıldızlar oluşana ve galaksiler büyüyene kadar evren ısınmaya devam edecek.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın