Sayıların Tadını Merak Ettiniz mi? Sinestezi Nedir?
Evet sayıların tadını alan, sayıları birer renk olarak algılayan, renkleri duyan ya da sesleri koklayan insanlar vardır. Bu insanlar sinestezi hastalarıdır. Peki sinestezi nedir?
Sinestezi basitçe bir uyaran ile birden çok duydu sisteminin uyarılması hastalığı olarak tanımlanabilir. Sinestezi hastası olan kişiler sayıları ve etrafındaki nesneleri birer renk, tat ve benzeri olarak tanımlayabilirler çünkü bu şekilde algılarlar. 19. yüzyılın başlarından beri varlığı bilinen bu hastalık yaklaşık olarak yirmi bin kişide bir görülmekte ve kalıtsal olduğu düşünülmektedir. Elbette bu hastalığın türleri de var. Bu güne kadar 60’tan daha fazla sinestezi türü saptanmıştır fakat temel olarak bütün bu çeşitler iki ana başlık altına toplanabilir.
Birincisi “idiyopatik”, çoğunlukla sebebi bilinmeyen yollarla oluşan ve geçici olan sinestezi türüdür. Bu tür 25 binde kişide bir gibi bir oranla yani oldukça ender görünür. İkincisi sonradan kazılan sinestezidir. Daha çok başka bir hastalıktan kaynaklanır. Buna en somut örnek epilepsidir. %4 oranla epilepsi hastaları nöbet geçirirken sinestezik anlar yaşarlar bu oldukça doğaldır çünkü her iki hastalık türünde de beyin anormal elektriksel faaliyet gösterir. Aslında sinestezi ses – renk sinestezisi, ses – dokunma sinestezisi ve rakam formu sinestezisi gibi karışan duyu yada algıya göre sınıflandırılır. İsimlerden de anlaşılacağı gibi sinestezi hiç alakası olmayan duyguların karışması da olabilir algıların karışması da olabilir. Bazı sinestezi hastaları şanslı olabilir çünkü rakam formu sinestezisi hastaları bu farklı algılama sayesinde çok zor matematiksel işlemleri rahatlıkla yapabilmektedir. Kaliforniya üniversitesi çalışma yazarı David Brang’ın şu sözü sinesteziyi biraz daha iyi anlamamızı sağlayabilir. “iki sadece mavi renk değil, aynı zamanda şapka takan ve yedi numaraya aşık olan bir erkek sayısıdır.”
Oldukça ünlü sinestezik hastası olan insanlar da vardır Vladimir Nabokov, Amy Beach, Gyorgy Ligeti, Joachim Raff, Henrik Wiese, Franz Liszt, Olivier Messiaen, Konstantin Saradzhev ve bilim adamı Nikola Tesla ile fizikçi Richard Feynman bu hastalardan sadece birkaçıdır.
Yazan: Hasan HÜZMELİ
Kaynak**
Kaynak***
Bir yanıt bırakın