Ses Fiziği: Ses Nedir?
Ses, maddeden oluşan bir ortamda (elastik) mekanik titreşimler halinde yayılan dalgalardır. Ses bir enerjidir çünkü bir kaynağın enerjisi ile oluşup yayılır. Uluslararasi Birim Standardına (SI) göre birimi Joule(J)’dur. Sesin kuvvetine gürlük adı verilir ve desibel (dB) ile ölçülmektedir.
Çevremizde duyduğumuz her sesin, hatta duyamadığımız seslerin bile kaynağında titreşim olmalıdır. Ses kaynağından oluşan titreşim, frekansı çok yüksek olduğundan dolayı gözle görülmez. Bunun dışında ses maddesel olmayan yerlerde yayılamaz. (Örneğin; uzay vb.)
Ses Dalgasının Özellikleri
Frekans-Periyot
Sesin saniyedeki titreşim sayısına frekans denir. Yani bir olayın genel olarak 1 saniye içinde kaç kere, hangi sıklıkla tekrarlandığının ölçümüdür. Bir olayın frekansını ölçmek için o olayın belli zaman aralıklarında kendini kaç kez tekrar ettiği sayıldıktan sonra bulunan sayı zaman aralığına bölünür ve böylece frekans elde edilmiş olur. Hertz (Hz) birimi ile tanımlanmaktadır (Hertz; bir olayın saniyede bir tekrarlanması). İnsan kulağı saniyede 20 Hz ile 20.000 Hz arasında titreşim yapan ses dalgalarına tepki gösterir.
Periyot ise; iki yineleme arasında, tam bir dalga oluşması için geçen süreye denir ve T ile gösterilir. Frekans ile ters orantılıdır. Birimi ise saniyedir.
Formülü: T=1/F
Amplitüd
Periyodik bir dalganın uzmanımının ulaştığı en büyük değere amplitüd(genlik, dalga yüksekliği) denir. Dalganın gücü ile doğru orantılıdır. Amplitüd fiziksel bir niceliktir. Bu sebeple, amplitüd azlığı ya da çokluğu, insan kulağına gelen ses şiddetinin azlığı ya da çokluğu demektir. Ses dalgasının amplitüdü sesin şiddetini oluşturmaktadır.
Dalga Boyu-Dalga Hızı
De Broglie tarafından keşfedilmiştir. Bir dalga örüntüsünün tekrar eden birimleri arasındaki mesafeye dalga boyu denir. Yunanca lamda<span;>(λ)<span;> harfi ile gösterilir. Genel anlamda dalga boyu ile frekans ters orantılıdır. Yanı dalga boyu uzadıkça frekans azalır.
Formülü: <span;>λ=v/f
(λ :dalga boyu, v:hızı, f:frekans)
Dalga hızı: Titreşimin ilerleme hızına dalga hızı denir. V sembolü ile gösterilir. Standart birimi m/s’dir.
Dalganın hızı l=V.T bağıntısı ile ifade edilir. Hız frekans cinsinden l.f=V şeklindedir.
Bir dalganın hızı eğer dalganın ilerlediği ortam değişmiyorsa sabittir. Eğer dalga ortam değiştiriyorsa dalganın ilerleme hızı da değişecektir.
Ses Şiddeti
Sesin kulak ile duyulan yüksekliğine denir. Şu şekilde açabiliriz. Farklı uzaklıklardan gelen farklı seslerin duyulmasına denir. Birimi desibel (dB)’dir ve desibel insan kulağının duyabildiği en küçük ses şiddetidir.
Fısıltı Sesi: 20-25 dB
Konuşma Sesi: 50-70 dB
Yüksek Sesle Bağırma: 70-85 dB
Trafik Gürültüsü: 90-100 dB
Yazan: Derya Altuğ
Kaynak**
Kaynak: Temel Odyoloji
Bir yanıt bırakın