Sivrisinekler Çok Fazla Isırıyorsa Kullandığınız Sabunu Değiştirin
Sabunlardaki bazı içerikler beden kokumuzu sivrisinekler için daha cazip hale getiriyor.
Bazı insanlar durmadan sivrisinekler tarafından ısırılırken, sivrisinekler kimi insanların yanına bile uğramaz. Bilindiği kadarıyla kişisel beden kokumuz ve dışarı soluduğumuz karbondioksit kan emen dişi sivrisinekler için cazip geliyor. Uzmanlaşmış koku alma sensörleri, beden kokumuzun yüzden fazla bileşenini algılayabiliyor. Bununla birlikte hangi kimyasal bileşenlerin özellikle çekici olduğu ve hangilerinin olmadığı şimdiye dek pek bilinmiyordu.
Araştırmalar, genetik yatkinlik, yaş ve cilt sebumumuzdaki karboksilik asit seviyesinin kişisel kokumuzu dolayısıyla da sivrisineklere karşı çekiciliğimiz üzerinde etkili olduğunu gösteriyor. Ama cildimiz üzerinde yasayan mikroplar ve onların salgıları da işin içine girebilir. Ayrıca sıtmada da yogun bir şekilde açığa çıkan aldehitlerin kokusu da sivrisinekleri çekiyor gibi görünüyor.
Virginia Politeknik Enstitüsü’nden Morgen VanderiGiessen, şimdi başka bir faktör daha buldu. Sabun beden kokumuzu önemli ölçüde değiştiriyor. Sadece kimyasal eklemekle kalmayıp, doğal olarak yazdığınız maddelerin emisyonunda da değişikliklere neden oluyor. Fakat sabun kullanmak herkesin farklı komasına da yol açıyor. Fizyolojik durumumuz, yaşam biçimimiz, diyetimiz ve bulunduğumuz yer de kişisel beden kokumuz üzerinde etkili. Katılımcıların doğal beden kokularını ve sabun kokusuyla karışmış beden kokularını taşıyan iki farklı kumaş parçasını, VanderGiessen ve çalışma arkadaşları gaz kromatografisi kütle spektrometresi kullanarak analiz ettikleri gibi, bu koku örneklerinin Aedes aegypti türü sivrisinekler için ne derece cazip geldigini de belirlediler.
Sürpriz bir biçimde sabunla yıkanmak, insanin beden kokusunun sivrisinekler için daha az cazip hale getirmediği ortaya çıktı. Tam aksine test edilen dört sabunun insanın beden kokusunu, sivrisinekler için çok daha çekici hale getirdiğini gösteriyor. Sabunla yıkadığımızda beden kokusundaki aldehit oranı 4,1 kat artarken, ketonların ve esterlerin mutlak yoğunlukları da yaklaşık olarak 12,8 kat artıyor.
Genel olarak uçucu maddelerin oranı sabunla yıkanmadan sonra 30 kat artıyor. Koku karışımındaki varlığı sivrisinekler üzerinde baştan çıkarıcı bir etkiye sahip olan 4 kimyasal var. Bunlar arasında aldehit lilial, çicekler ve bakteriyel fermantasyon tarafından salınan alfaizometil-iyonon, ananas kokusu alil heptanoat ve parfümlerde sıklıkla kullanılan koku
4-tert-butilsikloheksil asetat yer alır. Bilim insanlarına göre bu kokular, en çekici ki sabunda ilk 10 bileşen arasında bulunuyor. Şu 3 kimyasalın eklenmesi ise kan emici sivrisinekler üzerinde caydırıcı bir etki bırakıyor gibi. Bunlar arasında çiçek kokularında ve bit ilaçlarında bulunan benzil benzoat, hindistan cevizi kokulu bir koku maddesi olan nonalactone ve baden kokulu benzaldehit bulunur.
Ek testlerde, bu 3 karışımın, sivrisineklerin kaçındığı madeni yağ kokusundan bile etkili olduğunu gördük diyen bilim insanları, sivrisinek ısırığından kaçınmak için hindistan cevizi kokan sabun kullanılmasını öneriyorlar. Bundan sonraki araştırmalarda ise sabunun sivrisineklere çekici gelen etkisinin ne kadar süre kalıcı olduğu incelenecek olduğunu belirtiyorlar.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Soap application alters mosquito-host interactions, iScience, 10.05.2023.
Bir yanıt bırakın