Son Beyaz Gergedan

Son Beyaz Gergedan

Bilimsel adı Ceratotherium Simum olan beyaz gergedanlar isimlerini Batı Cermen dillerinden biri olan Afrikaanca’daki (Afrikaans ya da Boer dili olarak da anılan, Güney Afrika’da ve Namibya’da konuşulan bir dil) geniş/büyük anlamına gelen kelimeden alır.

Beyaz gergedanların genetik olarak iki alt türü bulunur: kuzey beyaz gergedanı ve güney beyaz gergedanı. Güney beyaz gergedanlarının 19. Yüzyıl sonlarında neslinin tükendiği düşünülmektedir. Kuzey beyaz gergedanlarının ise nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır; ne yazık ki sadece iki tane beyaz gergedan kalmıştır.

Fatu ve Najin, Fotoğraf: Ami Vitale

Beyaz Gergedanların Fiziksel ve Sosyal Yapısı

Beyaz gergedanlar en büyük ikinci kara memelileridir. Doğal habitatları çayırlar; uzun ve kısa çim savanlarıdır. Boyları ortalama 1.52 m ile 1.83 m (5-6 ft) arasında değişirken, kütleleri 1397 kg ile 3592 kg (3080-7920 pounds) arasında değişiklik göstermektedir.

Beyaz gergedanlar kompleks sosyal yapılara sahiptir. Gruplar halinde yaşadıkları görülmüştür. Bu gruplar genellikle dişiler ve yavrulardan oluşmakta, erkek gergedanlar ise bölgeyi gübre yığınları ile işaretleyerek bu grupları koruma görevini üstlenmektedir. Üreyen dişi gergedanların, baskın erkek gergedanların işaretlediği bölgeyi terk etmesine izin verilmez. Erkek gergedanlar dişiler için yarışır ve bu yarışta boynuzlarıyla birbilerine zarar verebilirler.

Kuzey ve Güney Beyaz Gergedanları

Beyaz gergedanların iki alt türü olduğunu ve bu türlerin kuzey ve güney beyaz gergedanları olduğunu söylemiştik. Bu iki alt tür de dahil olmak üzere beyaz gergedanlar Afrika’nın iki bölgesinde yaşarlar.

Güney beyaz gergedanlarının 19. yüzyıl sonlarında neslinin tükendiği düşünülüyordu, ancak 1895 yılında 100 bireyden daha az bireyin bulunduğu bir popülasyon Kwazulu-Natal, Güney Afrika’da keşfedildi. Bu gergedanlar sadece dört ülkede varlığını sürdürmektedir; Güney Afrika, Kenya, Namibya ve Zimbabve. Keşfedilmelerinin ardından korunma altına alınan güney beyaz gergedanları, beş farklı gergedan türünden tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olmayan tek türdür. Bugün 19.600-21.000 civarında olduğu düşünülen güney beyaz gergedanları tehdit altında olarak sınıflandırılmaktadır.

Fatu Najin ve Güney Beyaz Gergedanı, Fotoğraf: Ami Vitale

Kuzey beyaz gergedanları ise yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. 2018’den beri yalnızca iki tane kuzey beyaz gergedanı bulunmakta ve bu iki gergedan da dişi. 2009’da türünün son örnekleri olan üç kuzey beyaz gergedanı Çek Cumhurtiyeti’ndeki bir hayvanat bahçesinden Kenya’ya, Ol Peteja Koruma Bölgesi’ne taşındılar. Bu koruma alanında korucular ve veteriner ekipler tarafından sürekli gözetim altında olan bu hayvanlardan Sudan, türünün tek erkek örneği idi. Sudan’ın yaşamı, 19 Mart 2018’de 45 yaşında iken yaşlılıktan ve sağlık sorunlarından dolayı koruma alanında veteriner ekipler tarafından ötenazi ile sonlandırıldı. Sudan’ın ölümü ile türünden geriye sadece iki dişi kuzey beyaz gergedanı kaldı: Sudan’ın kızı Najin ve, torunu Fatu.

Ölümünden Hemen Önce Sudan, Fotoğraf: Ami Vitale

Beyaz Gergedan Türü Neden Tehlike Altında?

Beyaz gergedanların tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olmalarının sebebi maalesef ki avlanma. Avcılar sadece boynuzlarını alabilmek için gergedanları yıllar boyu katletmişler. Gergedan boynuzlarını istemelerinin sebebi ise, çeşitli batıl inançlar, aksesuar ve koleksiyonculuk gibi gereksiz sebepler. Günümüzde koruma kamplarında veteriner ekipleri gergedanları avcılardan korumak için  boynuzlarını kontrollü bir şekilde kesmektedir.

Ol Peteja da Bir Korucu ve Sudan, Fotoğraf: Ami Vitale

Sudan’ın koruyucuları ve veterinerleri onun sakin ve nazik bir ruhu olduğunu, kaybına yakınlarını kaybetmiş kadar üzgün olduklarını söylemişler, National Geographic fotoğrafçısı Ami Vitale ise son kez Sudan’a veda edebildiği için şanslı olduğunu dile getirmiştir.

En büyük ikinci kara memelileri olan beyaz gergedanlar asırlardır zorlu şartlara dayanmalarına rağmen insanlık karşısında tükendiler. Bu yazı ile bir kez daha söylemiş olalım; avcılık spor değil, vahşettir!

Beyaz Gergedan Türü İçin Bir Umut

11 Eylül 2019’da İtalya’daki Avantea Laboratuvarı’nda çalışan biliminsanları iki tane kuzey beyaz gergedanı embriyosunu başarılı bir şekilde ürettiklerini duyurdu. Ocak 2020’de ise yeni bir embriyo üretildiği açıklandı. Embriyolar Najin ve Fatu’dan alınan örneklerle oluşturulmuştur. Oluşturulan yumurtulara daha öncesinde ölmüş kuzey beyaz gergedanlarından alınan sperm örnekleri enjekte edilmiştir.

Bilim insanlarının bir sonraki hedefi  embriyoları taşıyıcı anneye aktarmak. Najın ve Fatu’nun yaşlarından dolayı hamilelik süreci mümkün olmadığından, kuzey beyaz gergedan yavrusunun doğması umuduyla yumurtalar güney beyaz gergedanlarına aktarılacak.

Bilim insanları hala daha embriyolar ile çalışmalarını sürdürmektedir. Bu süreç birçok ortaklığı barındırmasından ve daha önce denenmemiş bir yöntem olmasından dolayı uzun zaman alacak bir yöntemdir. Bu yöntemi hayata geçirmek için daha zaman gerekse de, kuzey beyaz gergedanlarının neslinin tükenmesini durdurmaya yönelik büyük bir umut doğmuştur.

Yazan: Elif IŞIK

Kaynak*

Kaynak**

Kaynak***

Kaynak****

YouTube Kanalımız

Elif Işık (Gümüş Yazar) hakkında 43 makale
17 Eylül 1998 tarihinde İstanbul Kadıköy'de doğdum. Lise eğitimimi Atakent Anadolu Lisesi'nde bitirdikten sonra, İstanbul Üniversitesi Fizik Bölümü'nü kazandım ve 2022 yılında mezun oldum. Şu anda İstanbul Teknik Üniversitesi'nde yüksek lisans yapmaktayım.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*