Son Sümer Kraliçesi Muazzez İlmiye Çığ
Muazzez İlmiye Çığ Kimdir?
Sayfalar dolusu yazılsa az kalacak ama en azından kısa bir tanıtım yapalım. Unutulmaması gereken bir yaşayan tarihi herkes bilmeli.
Ünlü sümerolog Muazzez İlmiye Çığ 20 Haziran 1914 yılında Bursa’da dünyaya geldi.
Kurtuluş Savaşı yıllarında ailesi Çorum’a yerleşen Çığ, ilkokula burada başladı fakat beşinci sınıfa geçtiğinde tekrar Bursa’ya döndü. Bizim Mektep adlı özel bir okulda Fransızca ve keman dersleri gördü. 1926’da sınavla Bursa Kız Muallim Mektebine (Bursa Kız Öğretmen Okulu) girdi. 1931 yılında mezun oldu ve babası gibi öğretmenlik yapmaya başladı ve Eskişehir’e tayin oldu.
Muazzez İlmiye Çığ 1936’da Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Hititoloji bölümünü okumaya başladı. Prof. Dr. Hans Gustav Guterbock ve Prof. Dr. Benno Landsberger gibi hitler idaresindeki Almanya’dan kaçan profesörlerden Sümer, Akad ve diğer Mezopotamya medeniyetlerinin derslerini aldı. 1940 yılında mezun olduğunda o zamanki adıyla İstanbul “İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çiviyazılı Belgeler Arşivinde” uzman olarak işe başladı. Burada çalıştığı 31 yıl boyunca Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tablet üzerinde çalıştı. On binlerce tableti temizleyip, sınıflandırıp numaralandırdı, 74 bin tabletten oluşan çivi yazılı belgeler arşivini oluşturdu ve 3 bin tabletin kopyasını yapıp katalog halinde yayımladı. İstanbul Arkeoloji Müzesi’ni Sümeroloji ve Hititoloji açısından dünyadaki benzerleriyle rakip olacak bir konuma getirdi. Emekli olduktan sonra da çalışmalarına devam etti.
Amerika’da yaptığı çalışmalarla Sümer edebiyatına ait yeni metinleri literatüre kazandırdı. Prof. Kramer’in “History Begins at Sumer” adlı kitabını türkçeye çevirdi ve kitap 1990’da “Tarih Sümer’de Başlar” adıyla Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlandı. Kitabın çok ilgi görmesi üzerine 1993’te çocuklara yönelik “Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk” da dahil Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtan 13 kitap yazdı.
Muazzez İlmiye Çığ Sümeroloji İle Nasıl İlgilenmeye Başladı?
Muazzez İlmiye Çığ öğretmenlik eğitimini tamamlamış ve üniversiteye devam ediyorlardı ve Fransızca okumak istedi fakat olmadı. Danışmanı daha sonra Hititoloji, Sümeroloji ve Arkeoloji önerdi. Çığ bunları hiç duymamıştı ama hevesle onları takip etmeye karar verdi.1930 yılları Hitlerin yükselişi nedeniyle önde gelen Alman Yahudi akademisyeninin başka ülkelere sığındığı bir dönemdi. Aralarında B. Lansberger ve dünyaca ünlü bir Hitit alimi olan öğrencisi Hans Guterbock’un da bulunduğu pek çok kişi Türkiye’ye geldi. Kuşkusuz bu, bol miktarda uyarıcı ile heyecan verici bir zamandı. 1930’lar aynı zamanda özellikle kadınları cesaretlendirmeyi seven Atatürk’ün önderliğinde bir reform dönemiydi. Türkiye, Kurtuluş Savaşı’ndan çıkmaktan uzak olmasına, sermaye ve sanayi altyapısından yoksun olmasına rağmen, ihtiyaç duyulan sanayi ve eğitim olanaklarını oluşturmanın yükünü hükümet üstlenmişti. Sonra da yukarıda da yazdığım müzelerde çalıştı ve ülkemize çok önemli değerler kattı.
1940 yılında aynı okulda okuduğu Kemal Çığ ile evlendi. Aynı yıl ilk kızı Yülmen, 1947‘de ise ikinci kızı Esin dünyaya geldi. Muazzez İlmiye Çığ 2000 yılında Fahri Doktor ünvanına layık görüldü. Sümer ve Hitit kültürlerinin en önemli araştırmacılarından olan Muazzez İlmiye Çığ, on üç kitap ve birçok bilimsel makale yazdı. Bir çok ödül alan Sümerolog çalışmalarına halen devam etmektedir.
Başımızın üstünde taşımamız gereken bir değere yaptığımız ayıba bakalım bir de. “Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği” ve “Vatandaşlık Tepkilerim” isimli kitaplarında kadınlarda başörtüsünün köklerinin Akadlara dayandığını yazmıştı. Bu kitapları 2007 yılında kamuoyunda yankı uyandırdı. 2007 yılında “Vatandaşlık Tepkilerim” adlı kitabında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek” suçuyla yargılandı ve ilk celsede beraat etti.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarafından Fahri Doktora unvanı dahil ona yakın ödüle sahip olan Muazzez ilmiye Çığ: ”Çocukluğumu dün gibi hatırlıyorum. Hayatım boyunca ne istediysem başardım, yapamadığım hiçbir şey yok. Atatürk’ün dediğini yaptım, halen yapıyorum. Çalıştım, çalışmaktan hiç bıkmadım.” 20 Haziran günü 107 yaşına basan son Sümer kraliçesi Muazzez İlmiye Çığ iyi ki varsın. Uzun ömrün olsun, değerini umarım anlamışızdır.
Yazan: Bilge KAPLAN
Kaynak**
Kaynak***
Bir yanıt bırakın