T. rex’in Görüntüsü Korkunç muydu Yoksa Sevimli mi?
Son yapılan çalışmalar ile göre; Tyrannosaurus rex’in, Veliciraptor ve diğer yırtıcı dinozorların dişleri, çeneleri kapalıyken görünmüyordu. Üstelik günümüz timsahlarından farklı olarak dudakları vardı.
Tyrannosaurus rex, tebeşir devrinin en önemli yırtıcılarından biriydi. Güçlü ve hızlı olmaları, korkunç dileri ile bir araya geldiğinde büyük tehlike oluşturuyordu. Fosil kalıntılarından anlaşıldığı üzerine çok keskin dişlere sahipti ve çok kalın dişleri kolayca kırabiliyordu. Bu yüzden de çeneleri yaratılan görsellerde ve filimlerde günümüzdeki timsahlar gibi hep dişleri ile gösteriliyordu.
Günümüz sürüngenleri arasında timsahlar, dinozorların en yakın akrabasındır. Timsahlara basıldığında diş erleri olduğu fakat dudaklarının olmadığı görülür. Dolayısıyla da dişleri dışarıda kalır ve çenesi kapalıyken bile dişleri gözükür. Fakat yılan, iguana, varan, bukalemun, kertenkele ve pullu kertenkelelerde (Lepidosauria) durum farklıdır. Bu canlılarda pullu dudakları dişlerini örter. Bilim insanları akrabalık ilişkisine dayanarak yırtıcı bu dinozorlarında günümüz timsahlarına benzer çene yapısı olacağını düşünüyorlardı.
Bilim insanları çeşitli yırtıcı dinozorların dişlerini analiz ettikten sonra dudaksız timsahlar ile dudaklı varanlar ile kıyasladı. Ayrıca T. rex’in dişlerinin dudaklar ile örtülüp örtülemeyecek kadar büyük olup olmadığını allometrik karşılaştırmalar yaptılar. Sonuç olarak timsahlarda diş minesi, dişin dış kısmında zamanla yaşılık izleri oluşturuyor. Dişler dudak ile korunmadığında diş minesi kuruyor dolaysıyla daha çok aşınıyor. Fakat yırtıcı dinozorlarda böyle bir durum tespit edilmedi.
Yırtıcı dinozorlara ait fosil dişlerin dış kısmı nerdeyse hiç aşınmamış. Dolaysıyla bu hayvanların dişlerinin nemli ortamda olduğunu gösteriyor. Bu durumla ilgili ise çene kemikleri de keşfedildi.
Günümüzde yaşayan dudaklı sürüngenler ile yapılan karşılaştırmalar çene boşlukları, dudakların sinir ve kan ihtiyacını karşılaştırdığı anlaşıldı. Daha önceleri tahmin edildiği üzere T. rex’in dişleri dudaklar ile örtülmeyecek kadar büyük değilmiş. Bilim insanları çıkan sonuca göre, T. rex ve diğer yırtıcı dinozorlar daha önceki dışa taşan korkunç dişlere sahip değilmiş. Sürüngenlerin dudaklarında onları hareket ettirecek kaslar bulunmadığından dolayı T. rex keskin dişlerini göstermek için dudaklarını geri çekip gösteremezdi.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Theropod dinosaur facial reconstruction and the importance of soft tissues in paleobiology, 30.03.2023, Science
Bir yanıt bırakın