Üç Gözlü Dinozor Karidesi Triops
Triopslar, genellikle iribaş karidesi veya dinozor karidesi olarak adlandırılan bir grup tatlı su kabuklularıdır. “Triops” kelimesi Yunanca “üç göz” anlamına gelir ve grup, iki ana bileşik göze ve ışığı algılamalarına yardımcı olan ocellus gözü adı verilen üçüncü bir basit organa sahip oldukları için bu şekilde adlandırılmıştır.
Bu hayvanlar, isimlerinin aksine on bacaklılar (Decapoda) takımına ait olan karides değildir. Bunlar Notostraca takımına aittir. Tek aile Triopsidae’yi içeren Notostraca takımı, iribaş karidesi veya kalkan karidesi olarak bilinen bir kabuklular grubudur.
Ancak kendi ailesinde ve düzeninde iki cinsten biri olan Triops da tıpkı karides gibi suda yaşar. Aslında, Triops, kurumadan önce sadece birkaç hafta sürebilen geçici tatlı su veya hafif tuzlu havuzlardaki yaşama adapte olmuştur.
Triopslar Dinazor mu?
Central Michigan Üniversitesi’ne göre, Triops’un görünümü, grubun Devoniyen döneminde (419 milyon ila 359 milyon yıl önce) ilk ortaya çıkmasından bu yana pek değişmedi. Bu eski ve morfolojik olarak tutarlı soy bazı insanlar tarafından ”yaşayan fosiller” olarak adlandırmasına neden oldu.
Bilim insanları, bir Triops türü olan Triops cancriformis’i 250 milyon yıllık fosillerde görülen aynı hayvan olarak düşünürlerdi. Bu, Triops cancriformis’in dinozorların ilk ortaya çıktığı Triyas döneminden (yaklaşık 252 milyon ila 201 milyon yıl önce) günümüze kadar hayatta kaldığı anlamına gelir. Bu nedenle isimleri “dinozor karidesi” olmuştur. Ancak, PeerJ dergisinde yayınlanan 2013 tarihli bir Triops DNA çalışması mevcut türlerin son 25 milyon yıl içinde evrimleştiğini buldu.
Triopslar Nerede Yaşıyor?
Triops grubu, Antarktika hariç her kıtada bulunur. Entegre Taksonomik Bilgi Sistemi (ITIS) , Avustralya’daki Avustralya iribaş karidesi (Triops australiensis), Avrupa ve Kuzey Asya’daki Triops emeritensis ve Afrika’daki Triops maximus dahil olmak üzere Triops cinsindeki 13 farklı türü bulunur. ABD’nin iki yerli türü vardır: Newberry iribaş karidesi (Triops newberryi) ve yaz iribaş karidesi (Triops longicaudatus). Yaz iribaş karidesi, tüm Triops türlerinin en geniş dağılımına sahiptir ve ABD’de (Alaska hariç), Kanada, Karayipler, Japonya ve bazı Pasifik Adaları’nda bulunur, ancak insanlar muhtemelen onları Japonya ve Pasifik Adaları’na da taşımıştır.
Triopslar Ne Kadar Büyür?
Trioplar genellikle birkaç santimetreden fazla olmayacak şekilde büyür. Örneğin, yaz iribaş karidesleri yaklaşık 4 santimetre uzunluğa ulaşır ve BioKids’e göre bu, Triops için hala oldukça büyük kabul edilir. Batı Avustralya Müzesi’ne göre, Avustralya iribaş karidesi daha büyüktür ve yaklaşık 9 cm uzunluğundadır.
Triopslar Nasıl Ürer?
Triops’un su habitatları yalnızca geçici olduğundan, hızla olgunlaşır ve yumurtadan üreyen yetişkinlere iki ila üç hafta içinde giderler.
Triops, her bir bireyin her iki cinsel organına da sahip olduğu anlamına gelen hermafroditlerdir, ancak cinsel olarak çoğalabilirler ve hatta döllenmemiş yumurtalardan yavru üretebilirler. Söz konusu üreme olduğunda bu esneklik, her Triop neslinin çöller de dahil olmak üzere zorlu ortamlarda bir diğerine yol açmasına yardımcı olur.
Triopslar Ne Yer?
Triopslar çok uyumludur ve havuzlarında yüzen organik maddeleri temizler, zooplankton ve böcek larvaları gibi şeyleri avlamayı içeren çeşitli bir diyete sahiptirler.
Triops Türü Tehlike Altında mı?
Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’ne göre dört Triops türü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya (IUCN): Triops gadensis, Triops baeticus ve Triops vicentinus tehlikede ve Triops emeritensis kritik olarak tehlikededir. Dört türün tamamı İspanya ve Portekiz’deki İber Yarımadası’nda yaşıyor ve kalkınma, tarım gibi insan faaliyetleri tarafından tehdit ediliyor.
Yazan: Bilge KAPLAN
Bir yanıt bırakın