
Uçlardaki Dinozor Türleri
Dinozor kelimesini duyunca çoğu kişinin aklında T-rex ya da Brachiosaurus gibi
heybetli dinozorlar canlansa da dinozorların dış görünüşleri ve boyutları geniş
bir çeşitlilik gösteriyordu. Microraptor’un ağırlığı 1 kilogramken başka bir
dinozor türü Argentinosaurus 77 tonluk bir kütleye sahipti, yani Microraptor’un
77.000 katı!
Dinozorlar ve diğer sürüngenler mezozoik dönemin hakimleri olduğu için zengin
bir biyoçeşitliliğe sahiptiler. Onları suda, karada ve denizde hüküm sürerken
görebilirdiniz. Bu yazımda nesli 65 milyon yıl önce tükenmiş olan dinozor
krallığının aykırı üyelerinden bazılarını size tanıtmak istedim.
Pachycephalosaurus
Okurken muhtemelen zorlandığınız bu kelime Yunanca “Kalın Kafalı Kertenkele” anlamına geliyor. Bu otobur dinozor isminin hakkını sonuna kadar vermekte, pachycephalosaurus‘un 25 santimetre kalınlığında bir kafatası vardı. Kalın kafatasının ne işe yaradığı ve nasıl kullanıldığı sorusu yıllarca bilim insanları arasında tartışmalara yol açtı. Akla gelen ilk düşünce yaban koyunları gibi kafa kafaya tosladıkları olsa da bazı bilim insanları kafatasının bu derece şiddetli bir çarpışmada ciddi hasar alabileceğini ve bu hasarları gösteren yeterince kanıt olmadığını söyleyerek bu düşünceye mesafeli yaklaştılar. 2013 yılında pachycephalosaurus türüne ait kafatasları üstünde yapılan bir araştırma fosillerinin yüzde yirmi ikisinde delici travma ya da kafatasını örten kemik dokunun enfeksiyondan kaynaklanan osteomiyelitler (kemik iliği iltihabı) olduğunu tespit etti. İltihap oranının bu kadar yüksek çıkması pachycephalosaurusların kafa kafaya çarpıştıkları tezini güçlendiriyor.
Ankylosaurus
68-65 milyon yıl önce Kuzey Amerika’da yaşayan bu dinozor türünü sıradışı yapan âdeta savaş zırhı giymiş gibi görünmeseydi. Ankylosaurus’un vücudu başından kuyruğuna kadar plakalar ile kaplıydı ve kuyruğunun ucunda sert bir topuz bulunuyordu, hatta göz kapakları bile sertleşmişti. Kuyruktaki sert topuz büyük ihtimalle etçillere karşı savunmada ve kendi türünden olanlar ile yaptığı bölge ya da eş kavgalarında kullanılıyordu. Tyrannosaurus Rex ile aynı zamanda ve aynı yerde yaşadığı düşünülürse, sert bir topuz ve plakalardan oluşan bir zırh fazlasıyla gerekliydi.
Carnotaurus
Carnotaurus’u ilginç yapan boynuzlarıydı. Yüzlerce hayvan türünün boynuzu var, bazıları da dinozor peki Carnotaurus niçin bu sebeple özel oluyor diye düşünecek olursanız bunun sebebi onun bir etobur olması. Zaten isminin anlamı da “Et yiyen boğa”. Bilim insanları boynuzların cinsel seçilimde rol almış olabileceğini tahmin ediyor. Carnotaurus kuzeni T-rex gibi güçlü bir çeneye ve onun gibi minik kollara sahipti. Keskin bir burna sahip olduğu düşünülen bu dinozorun boyutuna oranla küçük dişleri vardı.
Scansoriopteryx
Epidendrosaurus da olarak bilinen bu dinozorun fosilleri Çin’de bulundu. Onu farklı yapan ise serçe boyutlarında bir dinozor olması ve tam olarak nasıl bir fonksiyonu olduğu çözülemeyen, ikinci parmağının iki katı uzunluğundaki üçünce parmağı. Scansoriopteryx ağaçlarda yaşayan tüylü bir dinozordu, tırmanabiliyordu ve muhtemelen ağaçtan ağaca süzülerek uçabiliyordu.
Spinosaurus
2001 yapımı Jurassic Park 3 filmini izleyenler bu dinozoru ve filmde ne kadar korkutucu olduğunu anımsayacaklardır. Spinosaurus’u ilginç yapan sırtında omurgasından dışarıya doğru çıkmış olan 2 metreye erişebilen, bir yelken şekli oluşturan çıkıntılarıdır. Tüm dinozor türleri içinde en uzunu olan bu sırt dikenlerinin nasıl bir işlevi olduğu yıllardır paleontologlarca tartışılmakta, karşı cinsi etkilemekte kullanıldığı ya da vücut sıcaklığını ayarlamaya yardım ettiği gibi görüşler öne sürüldü. Son yıllarda bulunan bulgular Spinosaurus’un karasal ekosistemde diğer büyük dinozorları avlayan bir avcıdan ziyade sucul ekosisteme daha uygun olan bir dinozor olduğunu ortaya koydu. Spinosaurus
kuvvetle muhtemel günümüz timsahlarınkine benzeyen bir yaşam tarzını sürdürüyordu. Uzunluğu ve kütlesi üzerine yapılan tahminler Spinosaurus’un yaşamış en büyük karasal etçil olduğunu ortaya koyuyor, üzgünüz T-rex.
Yazan: Göktuğ Donk
Kaynak**
Kaynak***
Kaynak****
İlginizi çekebilecek bir yazı daha: Bir Dinozorda İlk Defa Kötü Huylu Kanser Tespit Edildi
İlginizi çekebilecek bir yazı daha: Dinozorlar Uçabiliyor mudu (Microraptor) ?
İlginizi çekebilecek bir yazı daha: Gerçek Jurassic Park
Bir yanıt bırakın