Vertigo: Hastalık mı İllüzyon mu?
Vertigo Nedir?
Vertigo kelimesinin kökeni Latince dönmek anlamına gelen “verter” kelimesidir. Her iki kulakta yer alan denge organı (vestibüler labirent) ve bu organlardan başlayarak beyin sapına giden denge sinirinde (vestibüler sinir) bir uyarı asimetrisi oluşması sonucunda merkezi sinir sistemi tarafından aslında olmayan bir hareket algılanır. Bu aslında mevcut olmayan hareket algısına vertigo adı verilir.*
Denge kaybı, gözün kararmasıyla düşme hissiyatı gibi durumlar halk arasında ‘baş dönmesi’ olarak tanınmaktadır. Ancak klinik anlam bakımından baş dönmesi (Vertigo), kişi hareket etmediği şekilde bulunmuş olduğu konumdaki her şeyin dönüyormuş benzer biçimde gelmesidir. Genel olarak hasta şikayetlerine bakacak olursak; başı dönen biri bulunduğu konumdaki duvarları, eşyaları kısacası çevreyi dönüyormuş gibi algılamaktadır.
Vertigo, tek başına bir hastalık olmamakla beraber herhangi bir hastalığın habercisi olabilir. Vertigonun altında ciddi rahatsızlıkların yatıyor olma ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. Vertigo, çocukluk çağından ileri yaşlara kadar her yaş grubunda görülse de, ilerleyen yaş ile birlikte sıklıkları artmaktadır.
Tetikleyici Sebepler
- Mide bulantısı ve/veya kusma ile birlikte görülmesi
- İşitme kaybı, tinnitus (kulak çınlaması) , kulakta basınç hissi gibi işitsel yakınmalar
- Yüksek gürültülü ortamlarda bulunma
- Depresyon, anksiyete, panik atak gibi psikiyatrik sorunlar
- Stres, yorgunluk, uykusuzluk
- Görme sorunları (göz kararması, diplopi:çift görme, osilopsi)
- Uzun süreli bilgisayar kullanımı veya taşıt yolculuğu
- Hızlı baş hareketleri, pozisyon değişiklikleri, ayağa kalkmak,
- Öksürmek, hapşırmak gibi basınç arttırıcı hareketler
Vertigoya Eşlik Eden Hastalıklar
- Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo -BPPV-(Kristal Oynaması)
- Vestibüler nörit (Denge Sinirinin iltihabı)
- Boyun kaynaklı baş dönmesi (Servikal Vertigo)
- Endolenfatik Hidrops (Meniere Hastalığı)
- Labirentit
- Yaşlılığa bağlı baş dönmesi
- Multipl skleroz ,epilepsi, migren ve diğer Merkezi Sinir Sistemi Hastalıkları ( Tümör/Enfeksiyon vb.)
- Vertebrobaziler Yetmezlik
- Kulağı etkileyen toksik ilaç kullanımı (Ototoksisite)
- Damarsal Beyin ve İç Kulak hastalıkları (Kanama ve Pıhtı oluşumu gibi)
- Kafa travmaları
Değerlendirme Yöntemleri
Vertigo muayenesi sırasında hastalığın nelerden kaynaklandığı bulunarak tedavi uygulanır. Vertigo, çeşitli hareketler (manevralar), ilaçlar, altta yatan sebebe bağlı olarak yapılabilecek cerrahi müdahaleler ile tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Bazı durumlarda yalnızca dinlenme ile bile sonuç alınabilir. Vertigo tedavisi için yapılan fiziki muayene, testler ya da alınan hasta öyküsüyle nasıl bir yol izleneceğine karar verilir. Çarpma ya da yaralanmalar sonucu ortaya çıkan vertigo, altta yatan başka bir hastalık yoksa kendiliğinden iyileşebilmektedir.
Altta yatan bir başka hastalık varsa, öncelikle bunun tedavisi sağlanmalıdır. Örneğin, akut kulak enfeksiyonu sebebiyle vertigo oluşabilmektedir. Bunun için önerilen şekilde antibiyotik tedavisi veya başka tedaviler uygulanır. Böylelikle enfeksiyon iyileştiğinde vertigo da ortadan kalkacaktır.
Benzer şekilde beyin damarlarında ya da beyinde herhangi bir problem varsa ilaç tedavisi ya da cerrahi tedaviyle bu sorun ortadan kaldırıldığında vertigo tedavi edilmiş olacaktır. Tümöre bağlı baş dönmesinde ise tedavi tümörün ameliyatla çıkarılmasıdır.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Vertigo stresten ve uyku düzeninden büyük ölçüde etkilenir. Bu nedenle vertigosu olanlar, stressiz ve sakin bir yaşam sürmenin yanında, uyku düzenine ve yeterince dinlenmeye dikkat etmelidir. Uyku kalitesini artırmak için sessiz ve karanlık bir ortamda, vücudun ihtiyacı kadar uyumaya özen gösterilmelidir. Uykuya dalmayı güçleştirecek çay, kahve gibi yüksek kafeinli içeceklerin uykudan önce tüketilmemesi önerilir.
Sağlıklı bir beslenme düzeni de bağışıklık sistemi üzerinde etkili olduğu için özellikle enfeksiyon kaynaklı vertigonun önlenmesi için faydalı olabilir. Sağlıksız gıdalar tüketme, düzensiz ve gereğinden az ya da fazla yemek yeme, sigara ve alkol tüketimi gibi kötü alışkanlıklar terk edilmelidir. Bunun yerine sağlıklı gıdalar tüketilmeli ve bol su içilmelidir.
Spor hem fiziksel hem de psikolojik hastalıkların önlenmesinde ve hafifletilmesinde büyük bir etkiye sahiptir. Ancak hastaların ani hareketten ve ağır sporlardan kaçınmalıdır. Bunun yerine, uzmanın önerdiği hafif egzersizler ve nefes alıştırmaları tercih edilmelidir.
Bütün bunların yanında, hastaların aniden karşılaşabilecekleri baş dönmesi sebebiyle genel olarak almaları gereken bazı önlemler vardır: Örneğin, hastaların yüksek yerlere çıkması ya da yüksekte çalışması tehlikeli olabilir. Bir anlık dengenin kaybolması, özellikle yüksekte çalışan insanlar için ciddi yaralanmalara hatta ölüme sebebiyet verebilir. Ayrıca hastaların mümkün olduğunca tehlikeli cihaz veya iş makinesi kullanmamalıdır. Hastalarını baş dönmesi sonucu kazalara sebebiyet verebilecek bir ortamda yanında birinin bulunması kazaların önüne geçmeye yardımcı olacaktır.**
Yazan: Eslem OĞUZ
Kaynak**
Bir yanıt bırakın