Westermarck Etkisi Nedir?
Neden bazı insanlara romantik ve cinsel olarak bir çekim hissederken bazılarına ise hiçbir şey hissetmeyiz? Romantik ilişkiler ve aşkın nasıl gerçekleştiği yüzyıllardır insanları meşgul eden bir konu. Kime neden aşık olduğumuz da uzun bir konu ama bu yazıda bazı insanlara çekim duymamızı engelleyen psikolojik bir fenomenden bahsedeceğiz.
Westermarck etkisi Fin antropolog Edvard Westermarck tarafından 1891’de basılan “İnsan Evliliklerinin Tarihi” kitabında öne sürülmüş bir hipotezdir. Westermarck etkisi kısaca açıklayacak olursak insanların altı yaşından önce kardeş gibi yaşadığı akranlarına yönelik romantik ya da cinsel bir çekim hissetmeyeceğidir. Bu hipoteze göre bu akranlarımızla kan bağımız olsa da olmasa da sonuç aynı olacaktır.
Freud, aynı ailenin üyelerinin birbirine arzu hissettiğini ve bu sebeple toplumun ensest tabusunu ürettiğini savunurken Westermarck tersini savunuyordu. Ona göre bu tabu genetik olarak içimizden gelen bir tepkiydi. Westermack’a göre ensest ilişkiden kaçınmak evrimsel bir stratejiydi. Farklı genlerin çaprazlanması daha sağlıklı bireylerin doğmasını sağlayacaktır. Yakın akrabaların evlenmesi sonucunda ise nadir görülen bazı zararlı alellerin eşleşme ihtimali yükselir. Tarihte bazı kraliyet ailelerinde akraba evlilikleri sık sık yapılırdı ve bu sebeple çoğu kraliyet ya da soylu aile nesillerce hemofili gibi genetik hastalıklar ile boğuşmuştur.
İsrail’in “Kibbutz” adı verilen kolektif çiftlik ve yaşam sistemi Westermack etkisini doğrulayacak bazı veriler veriyor. Kibbutz adı verilen sistemde birbiriyle akraba olmayan yaşıt çocuklar bir arada büyütülüyorlar. Kibbutz’da yetişmiş çocukların yaptığı 3.000 evlilik araştırıldığında sadece 14 evliliğin aynı Kibbutz grubundaki iki birey arasında yapıldığı görülmüş. Bu 14 evlilikte de bireyler birbirleri ile 6 yaşından sonra tanışmışlar.
Westermarck’ın hipotezini doğrulayabilecek bir veri de Çin’deki Shim-pua (Tongyangxi) evlilikleri. Çin’in bazı yörelerinde eskiden uygulanan bu sistemde genellikle yoksul bir aile bir kız çocuğunu küçük yaşta evlat edinir ve bu kız ile oğullarını gelecekte evlendirir. Lakin bu evlilikler çoğunlukla yürümüyordu; aldatma ve ayrılma oranları diğer evliliklere göre çok daha fazlaydı ve bu evliliklerden daha az sayıda çocuk doğuyordu. Bu gelenek 1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nde yasaklanır.
Westermarck etkisi hala tartışılan bir konu, destekleyen ve karşı çıkan argümanlar mevcut. Sadece genetik ve psikolojik olarak değil, kültürel faktörlerinde cinsel ve romantik ilişkilerimizde etkili olduğunu biliyoruz. İnsanın istekleri ve duygularını daha iyi anlamak için önümüzde uzun bir yol var.
Yazan: Göktuğ DONK
Kaynak**
Kaynak***
Bir yanıt bırakın