Wolfgang Pauli Kimdir?
Pauli.. Lisede kimya dersi görenler Pauli, Aufbau, Hund gibi kuralları hatırlayacaklardır. Pauli Dışlama İlkesi olarak öğrendiğimiz kavram İsviçreli teorik fizikçi Wolfgang Pauli tarafından ortaya atılmıştır. Şimdi Wolfgang Pauli’nin yaşamına ve bilimsel çalışmalarına biraz yakından bakalım.
Yaşamı
Wolfgang Ernst Friedrich Pauli, 1900 yılında Viyana’da doğdu. Çocukluğunu Viyana’da entelektüel bir çevrede geçiren şehrin elit kısmındandı. Ünlü fizikçi Ernst Mach Pauli’nin vaftiz babasıdır ve ikinci ismi olan Ernst onun şerefine verilmiştir. Viyana’daki tahsilinden sonra 18 yaşında Münih Üniversitesi’nde eğitimine başladı. 21 yaşında Arnold Sommerfeld (ünlü Alman fizikçi) danışmanlığında görelilik teorisine ilişkin bir makale yazmış ve doktorasını almıştır. Münih’ten sonra Göttingen Üniversitesi’nde çalışmalar yaptı ve Max Born’un asistanı oldu. Buradayken tanıştığı Niels Bohr’un daveti üzerine Kopenhag Üniversitesi’ne gitti ve dışlama ilkesini bulması ile sonuçlanacak çalışmalarını yapmaya başladı. Pauli, Danimarka’dan tekrar Almanya’ya döndü ve bir süre daha burada çalıştı. 1928 yılında İsviçre’ye taşındı ve Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü’ne profesör oldu. 1 yıl sonra evlenen Pauli’nin evlilik hayatı bilim hayatı gibi parlak değildi ne yazık ki. Birkaç ay sonra eşinden ayrıldı, annesinin de intiharı ile Pauli ağır bir psikolojik çöküntü yaşamaya başladı. Ünlü İsviçreli psikolog Jung kendisine yardımcı oldu ve iki yıl tedavi gördü. Pauli ve Jung sonrasında yakın arkadaşlar oldular. Pauli ikinci bir evlilik daha yaptı ve yeni eşiyle ABD’ye taşındı. Avrupa’da yükselen Nazizm’in baba tarafından Yahudi olması sebebiyle kendisi ve genel olarak Avrupa’daki bilimsel çalışmalar için bir tehdit olabileceğinden endişe etmiştir. ABD vatandaşlığı alsa da Zürih’deki görevine devam etmek için İsviçre’ye geri döndü ve 1949 yılında Avusturaya ve ABD vatandaşlıklarının yanısıra İsviçre vatandaşlığı da aldı.
Bilimsel Çalışmaları
Pauli kuantum fiziğinin öncülerinden kabul edilmektedir. 1925 yılında bugün kendisini hatırlamamızı sağlayan ünlü Pauli Dışlama İlkesi’ni keşfetmiştir ve 1945’te Einstein tarafından Nobel Fizik Ödülü’ne aday gösterilmiş, bu ödülü kazanmıştır ama İsveç’e gidip ödülü şahsen teslim alamamıştır. Niels Bohr’un atom modeline göre elektronlar sabit yörüngelerde, çekirdeğin etrafında hareket ederler. Bu modele göre elektronlar enerji ve hareket durumlarına göre belli kuantum numaralarına atanmıştır. 1925’te Pauli iki yeni numara daha buldu ve bunları Pauli İlkesi olacak şekilde formüle etti. Bu ilkeye göre bir orbitalde en fazla iki elektron bulunabilir ve bir atomda bulunan iki elektron 4 kuantum sayısı aynı olamaz. Yani n, ℓ, mℓ, ms değerlerinin iki farklı elektron için aynı olması mümkün değildir. Daha sonraki bilimsel araştırmalara göre proton ve nötronların da kuantum sayıları olduğunu ve Pauli İlkesi’nin onlarda da geçerli olduğunu göstermiştir.
Pauli, Nobel Fizik Ödülü’ne ek olarak Matteucci Madalyası ve Max Planck Madalyası gibi ödüller de kazanmıştır.
Vefatı ve Bilimsel Mirası
ABD’den döndükten sonra hayatının son yıllarında Pauli bilim tarihi ve bilim felsefesine ilgi duydu ve okumalar yaptı. 1958 yılında pankreas kanseri teşhisi konuldu. Wolfgang Pauli 15 Aralık 1958 günü Zürih’te hayata gözlerini yumdu. 58 gibi erken denebilecek bir yaşta bu fizik dahisi aramızdan ayrıldı. Pauli kuantum mekaniğine ve katı hal fiziğine büyük katkılar vermiş, nötrinoların varlığını başarılı bir şekilde hipotezleştirmiştir.
Yazan: Göktuğ DONK
Kaynak**
Kaynak***
Kaynak****
Bir yanıt bırakın