Yıldızlar Niçin Birbirine Göre Hareket Etmez Gibi Görünür?

Yıldızlar Niçin Birbirine Göre Hareket Etmez Gibi Görünür?

Yıldızlar da Güneş ve Ay gibi , Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi nedeniyle doğarlar ve batarlar. Aylarca hatta yıllarca yıldızları izleseniz birbirine göre konumlarını hiç değiştirmediklerini farkedersiniz. Biz yıldızların gökyüzünde izdüşümlerini görürüz. Şimdi düşünün; Dünya güneşin etrafında bir yörünge hareketi yapıyorsa yıldızların gökyüzünde izdüşüm görüntüleri birer elips çizmeli ve bu eliptik yer değiştirmenin dönemi bir yıl olmalı. Yine dünyanın yörünge hareketi nedeniyle yakın yıldızlar büyük, uzak yıldızlar küçük eliptik hareketler yapmalı.

Yıldızların bu tür hareketler yaptığı yaklaşık ikibin yıllık bir çabadan sonra, ancak 1838 yılında F.W.Bessel (1784-1846) tarafından gözlenebilmiştir. Bu gecikmenin nedeni yıldızların bize çok uzak olması dolayısıyla çizdikleri eliptik hareketin çok küçük olmasıdır. Yıldızların bu tür hareketlerine Paralaktik Hareket denir. En yakın yıldız olan Proxima’nın paralaktik hareketi en büyüktür. Çizilen elipsin yarı büyük ekseni gökyüzünde sadece 0,76 açı saniyesidir. İşte bu nedenle yıldızların paralaktik hareketleri 1838 yılına kadar gözlenememiştir. Aletlerimiz yeteri kadar duyarlı olsaydı veya yıldızlar bize yakın olsalardı , dünyanın yörünge hareketi nedeniyle onların gökyüzünde elipsler çizdiğini görecektik. Bu hareketler sadece çok hassas teleskoplarla izlenebilmektedir.

Diğer taraftan aletsiz gözlediğimiz yıldızlar samanyolu galaksisinde yer alan 100 milyar kadar yıldızdan güneşe oldukça yakın olan sadece 5-6 bin tanesidir. Galaksideki diğer yıldızlar çok uzak olduğu için aletsiz görülmez. Galaksi içindeki tüm yıldızlar ( Güneş dahil) çok yoğun olan galaksi merkezi etrafında uzun dönemli dolanma hareketleri yaparlar. Örneğin güneşin galaksi merkezine uzaklığı 27700 ışık yılı kadardır ve güneş yörüngesindeki yıldızlar merkez etrafında 220 km/sn’lik hızla 200 milyon yılda bir kez tamamladıkları bir dolanma hareketi yaparlar. Her yıldız için bu hareketin hızı galaksi merkezinden uzaklığa bağlı olduğu için farklıdır. Bu hız farkları nedeniyle uzak yıldızlar sabit görünse bile yakın olanlar uzaktakilere göre zamanla az da olsa konum değiştirir. Yıldızların öz hareketi denen bu hareketler, yıldızlar genelde bize çok uzak olduğu için ancak (10-15) yıllık gözlemlerle farkedilebilir. Bu nedenlerle kısa süreli gözlemlerde yıldızların birbirine göre hareket ettikleri farkedilmez.