İklim Değişikliği Nedeniyle Artan Salgın Hastalık Riski
Bulaşıcı hastalık uzmanlarından oluşan bir heyet, iklim değişikliğinin salgın hastalıkların yayılması üzerindeki etkisi konusunda tıp camiasına daha fazla farkındalık ve artan risklere hazırlıklı olma çağrısında bulunuyor.
JAMA’da (The Journal of the American Medical Association) 20 Mart’ta yayınlanan makale ile zararlı patojenlerin ortaya çıkması ve yayılması olasılığına dikkat çeken heyet, ayrıca tıp camiasını eğitim ve öğretimlerini güncellemeye ve küresel ısınmayla mücadele için adımlar atmaya çağırıyor.
UC Davis Tıp Fakültesi’nde Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı ve Tıbbi Mikrobiyoloji ve İmmünoloji Bölümü’nde profesör olarak görev yapan Dr. George R. Thompson “İklim değişikliği ve hastalık davranışı arasındaki bağlantıyı öğrenmek, bulaşıcı hastalıkların teşhis, tedavi ve önlenmesinde yol gösterici olabilir.” diye makalede vurguluyor.
Değişen iklim koşulları hastalıklara nasıl zemin hazırlıyor?
Bulaşıcı hastalıklara virüsler, bakteriler, mantarlar veya parazitler neden olur. Bu hastalıkların çoğu hayvandan insana veya insandan insana bulaşır. Bulaşıcı hastalıkların bir türü de vektör kaynaklı hastalıklardır. Bu hastalıklara sivrisinek, pire ve kene gibi vektörler tarafından taşınan patojenler neden olur.
Değişen yağmur düzenleri vektörlerin menzilini ve aktif oldukları dönemleri genişletmektedir. Kısa süren ve sıcak geçen kışlar ile uzun yazlar vektör kaynaklı hastalıklarla bağlantılıdır. Örneğin, kenelerin neden olduğu babesiosis ve Lyme gibi hastalıklar. Makalede imzası olan Harvard Tıp Fakültesi’nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı Matthew Phillips, şöyle söylüyor: ” Ocak ve Şubat aylarında kene kaynaklı hastalık vakaları görüyoruz. Kene mevsimi artık daha erken ve daha geniş bir alanda başlıyor. Bu da kene ısırıklarının ve beraberinde kene kaynaklı hastalıkların sayısının arttığı anlamına geliyor.”
Bir diğer endişe kaynağı da sıtma. Hastalığı bulaştıran sivrisinekler, iklim değişikliği nedeniyle kuzeye doğru genişliyor. Değişen yağmur düzenleri daha fazla sivrisinek ve daha yüksek hastalık bulaşma oranına yol açıyor. Matthew Phillips, “Geçen yaz yaşadığımız en korkutucu vakalar sıtma vakalarıydı. Teksas ve Florida’da ve daha sonra da kuzeyde Maryland’de vakalar gördük ki bu gerçekten şaşırtıcıydı.” diyor.
Uzmanlar, veba gibi kemirgenler tarafından taşınan zoonotik hastalıkların artışını da hayvanların göç düzenlerinde ve doğal menzillerindeki değişikliklere bağlıyorlar. Yaşam alanlarının kaybı nedeniyle vahşi hayvanlar insanlara daha çok yaklaşıyor. Bu da hayvan hastalıklarının insanlara geçme ve yeni patojenlerin ortaya çıkma riskini artırıyor.
Çalışma ayrıca Candida auris (C. auris) gibi yeni mantar enfeksiyonlarının ortaya çıktığına ve bazı mantar patojenlerinin konumunda değişiklikler olduğuna işaret ediyor. Örneğin, Coccidioides (Vadi Humması) mantar enfeksiyonu Kaliforniya ve Arizona’daki sıcak ve kuru bölgelerde endemik iken artık Washington Eyaleti’nin kuzeyinde teşhis edilebiliyor.
Heyete göre ayrıca yağışlar ve deniz suyu sıcaklığındaki değişiklikler E. coli ve Vibrio gibi su kaynaklı hastalıkların yayılmasını etkileyebiliyor. Bilindiği üzere, deniz seviyesi yükseliyor ve eskiden nadir olan fırtına dalgalanmaları ve su taşkınları daha sık yaşanıyor.
Kısaca heyet tüm bu nedenlerle, bulaşıcı hastalıklarla ilgili daha güçlü önlemler alınması çağrısında bulunuyor ve tıp dünyasını bulaşıcı hastalık modellerindeki değişiklikleri öngörmeleri için sağduyuya çağırıyor.
COVID-19 gibi bulaşıcı hastalıklar ortaya çıkıp tüm dünyada mutlak bir kaosa neden olabiliyorlar ve sonra bir süreliğine onları unutuyoruz. Enfeksiyonların salgın / pandemi potansiyeli, bulaşıcı hastalıkların halkın radarından çok fazla uzaklaşmamasını zorunlu kılıyor.
Yazan : Hilal Fatma Özçelik
Kaynak
İklim Değişikliği Küresel Bulaşıcı Hastalık Alarmını Ateşliyor. SciTechDaily, 22 Mart 2024.
“Infectious Diseases in a Changing Climate” by Matthew C. Phillips, Regina C. LaRocque and George R. Thompson, 20 March 2024, JAMA.
Bir yanıt bırakın