Galileo Galilei Kimdir?
Bu yazımızda elindeki teleskobun ışığı ile kilisenin karanlığına karşı savaş açan Galileo Galilei ’yi anlatacağız.
Galileo, 15 Şubat 1564’te Pisa şehrinde dünyaya geldi. Müzisyen bir ailede yetişen Galileo, kilisede org çalıyor ve peyzaj resimleriyle küçük yaşta herkeste hayranlık uyandırıyordu.
Babasının zoruyla tıp eğitimine başlasa da çocukluk aşkı olan matematikten kendini alamıyordu. En sonunda tıp eğitimini bırakarak anahtar deliğinden derslerini takip ettiği matematiği okumaya başladı. Ama bu sefer de parasızlıktan dolayı 4 yıl ara vermek zorunda kaldı.
1583’te profesörlüğe kadar yükseleceği üniversiteye kadar gitti. O zamanlar 4. yüzyıldan kalma dinsel bazlı Aristo anlayışı hâkimdi. Bu anlayışta, dünyanın evrenin merkezinde olduğu, yıldızların ve güneşin dünya etrafında döndüğü savunuluyordu. Bu görüş İncil’de de kabul görmüştü. Bu sebepten dolayı şüphe dâhil edilmiyordu.
36 yaşında matematik profesörü olan Galileo koyu bir Katolik olmasına rağmen bilimin gerçekleri ile dinin çatışmaması gerektiğini söylüyor ve Kopernik’in güneş merkezli sistemine inanıyordu. Ama o zamanlar kilise bu sisteminin dünyayı değersiz kıldığını o yüzden de insanları değersiz kıldığını düşünüyordu.
Galileo ve Teleskop
Yine bu dönemde “casus camı” denilen yeni bir icatla uzağın yakına getirilebileceği konuşuluyordu. Ekim 1608’de Hollandalı mercek yapımcısı Liber Shey iç bükey ve dış bükey lenslerle basit bir dürbün yaptı. Bunu duyan Galileo da 1609’da iki kat daha iyi bir teleskop yapmayı başardı. Ve bu teleskobu gökyüzüne çevirdi. Görüntüleri 20 kat daha büyütüp, yakınlaştırabiliyordu.
Aya baktığında beneklerin dağlar olduğunu Orion kuşağına çevirdiğinde ise çıplak gözle 3 yıldız görülmesine rağmen teleskopla altmış yıldız olduğunu fark etti. Ama en büyük olay Jüpiter’e bakmasıyla gerçekleşti. 7 Ocak 1610’da gökyüzünün en parlak cismi olan Jüpiter’e baktığında etrafında dönen dört tane uydusu olduğunu fark etti. Bu da İncil’deki gibi gökyüzündeki cisimlerin sıvı içinde sadece dünyanın etrafında dönmediğinin ispatıydı.
Bu Aristo fiziğine ilk kafa tutması değildi. Daha önce de Pisa kulesinde yaptığı deneyle iki farklı kütleli cisimleri serbest bıraktığında aynı sürede yere düştüğünü gözlemlemişti. Yani düşme süresi kütleye bağlı değildi. Ama ne bu fikir ne de özel yaşantısı başını belaya sokmamıştı. Fakat dünya merkezli sisteme karşı çıkması kilisenin otoritesini sarstığından dine küfür olarak görülüyordu. Galileo gökbilimcilerden teleskobuyla Jüpiter’e bakmalarını isteğinde çoğu kişi buna yanaşmadı, bakanlarsa korkudan bir şey görmediğini söyledi. En sonunda söyledikleri ve buluşları o kadar ses getirdi ki Papanın bile dikkatini çekti. 1614te Roma’ya çağrıldı ve fikirlerinden vazgeçilmesi gerektiği söylendi. 1616 yılında Kopernik’in kitabı ‘Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine’ de resmen yasaklandı.
İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog
1623’te çocukluk arkadaşı, geniş vizyonlu ve çağdaş biri olan 8. Urban papa oldu. Bundan cesaret alarak çalışmalarına devam eden Galileo 1632 yılında ‘‘İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyaloglar’’ adlı kitabını yayınladı. Kitap yayınlanır yayınlanmaz büyük tepki gördü ve tekrar engizisyona çağırıldı. Fikirlerinden tekrar vazgeçmesi ve özür dilemesi aksi takdirde işkence göreceği hatta Bruno gibi kazıkta yakılabileceği söylendi. Galileo da fikirlerinin sapkınlık olduğunu ve kiliseden özür dilediğini bildirdi. Bunun üzerine cezası müebbet ev hapsine döndürüldü.
Bu karar sokaklarda okundu ve üniversitelere asıldı. Galileo ev hapsinde de çalışmalarına devam etti ve modern fiziğin temelini attı. En önemlisi de Aristo gibi sadece düşünerek değil fikirlerin deneylerle desteklenmesi gerektiğini savundu. 9 Ocak 1642’de yaşamını yitiren Galileo’nun ölüm döşeğindeyken hizmetçisine ‘’Yine de dönüyor.’’ dediği söylenir. 31 Ekim 1992’de yani 359 yıl sonra Roma Kilisesi Galileo’ya o zamanlar haksızlık yaptığını kabul etti.
“Ben Galileo Galilei, geçmişteki tüm yanlış ve aykırı düşüncelerimden dolayı huzurunuzda kendimi lanetliyor, bir daha öyle saçmalıklara düşmeyeceğime, kutsal öğretiye aykırı hiçbir fikir taşımayacağıma yemin ederim.”
Kaynak: “Deneylerle Bilim İnsanları #4 / Galileo Galilei” Bölümünden esinlenerek yazılmıştır.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Video:
Bir yanıt bırakın